شرایط اعسار و تقسیط مهریه چیست؟
هریه طلبی است که زن از شوهر دارد و اگر مهریه‌اش را از شوهر درخواست کند مرد موظف به پرداخت است. حال اگر مردی نتواند این طلب را بپردازد و ناتوانی او در پرداخت مهریه ثابت بشود می‌تواند از مزایای اعسار یا تقسیط استفاده کند
مهریه طلبی است که زن از شوهر دارد و اگر مهریه‌اش را از شوهر درخواست کند مرد موظف به پرداخت است. حال اگر مردی نتواند این طلب را بپردازد و ناتوانی او در پرداخت مهریه ثابت بشود می‌تواند از مزایای اعسار یا تقسیط استفاده کند. اعسار یعنی هیچ مالی به غیر از مستثنیات دین نداشته باشد. در این شرایط مطابق مادۀ 277 قانون آیین دادرسی مدنی باید به او مهلت داده شود یا مهریه قسط‌بندی شود. البته در بیشتر مواقع در صورت پذیرش اعسار و ناتوانی از پرداخت مهریه، مبلغ را قسط‌بندی می‌کنند و به ندرت پیش می‌آید که قاضی به مرد مهلت بدهد.
فهرست مطالب
اعسار از پرداخت مهریه
هنگامی که زن دادخواست مطالبۀ مهریه را تسلیم دادگاه کرد، دادگاه به نفع زن حکم صادر می‌کند و مرد را مکلف به پرداخت مهریه می‌کند. اگر مرد مدعی اعسار باشد مطابق مادۀ 8 قانون نحوۀ اجرای محکومیت‌های مالی موظف است فهرست تمامی اموال خود را به دادخواست ضمیمه و به دادگاه ارائه کند.
اموالی که باید فهرستشان را ارائه کند عبارت‌اند از: میزان وجوه نقد مرد در بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری، مشخصات دقیق و کامل حساب‌ها، اموال منقول و غیرمنقول، کلیۀ مطالباتی که از اشخاص ثالث دارد و فهرست تمامی نقل و انتقالاتی که در طول یک سال قبل از طرح دعوای اعسار داشته است.
در کنار این اطلاعات مرد می‌بایست شهادت‌نامۀ کتبی حداقل دو نفر را به دادگاه ارائه کند که در آن شهادت داده باشند از وضعیت معیشتی او اطلاع کامل دارند. این شاهدها باید دربارۀ هویت مرد، شغلش، میزان درآمدش و نحوۀ امرارمعاشش کاملاً مطلع باشند.
پس از تسلیم این اطلاعات و ثبت دادخواست اعسار دادگاه موظف است از مراجع ذی‌ربط استعلام بگیرد یا اگر راه دیگری برای صحت سنجی در نظر دارد از آن برای روشن شدن وضعیت مالی مرد و حکم اعسار او استفاده کند.
چه اموالی را نمی‌توان برای گرفتن مهریه توقیف کرد؟
در مادۀ 24 قانون نحوۀ ایجاد محکومیت‌های مالی آمده است که «مستثنیات دین» را نمی‌توان توقیف کرد و در صورتی که توقیف شوند زوج می‌تواند اعتراض کند و آنچه توقیف شده را آزاد کند. این مستثنیات دین عبارت‌اند از:
- منزلی که زوج در آن سکونت دارد و عرفاً در شأن زوج در حالت اعسارش باشد.
- اثاثیۀ ضروری برای زندگی که زوج و افراد تحت تکلف او برای رفع حاجت‌هایشان به آن‌ها نیاز دارند.
- مقدار آذوقه‌ای که عرفاً زوج و افراد تحت تکلف او برای رفع احتیاجاتشان نیاز دارند.
- در صورتی که اهل علم و تحقیق هستند، کتاب‌ها و ابزارهای تحقیقاتی‌شان.
- وسایلی که برای امرارمعاش زوج و افراد تحت تکلفش ضروری است. به طور مثال ابزار کشاورزی یا وسایل و ابزار کار و کسب.
- تلفنی که شخص به آن نیاز دارد.
- مبلغی که در زمان قرارداد به موجر پرداخت شده. البته به این شرط که پرداخت اجاره‌بها بدون آن سبب عسر و حرج شود و مدیون به عین مستأجره احتیاج داشته باشد و بیشتر از شأن او نباشد.
اموال منقول و غیرمنقولی که می‌توان توقیف کرد کدام‌اند؟
زوجه تنها می‌تواند اموالی را بابت توقیف به دادگاه یا ادارۀ ثبت معرفی کند که از نظر قانونی بتوان توقیفشان کرد و جزو مستثنیات دین نباشند. این اموال زمین و آپارتمانی است که پلاک ثبتی آن به نام مرد باشد و موجود هم باشد. سپرده و سهام و حقوق پرسنلی و تلفن همراه مرد را هم می‌توان توقیف کد. در صورتی که مرد طلبی از کسی داشته باشد این مبلغ هم می‌تواند به نفع خواهان توقیف شود.
چه مدارکی برای درخواست اعسار لازم است؟
- مدارک شناسایی؛
- عقدنامه؛
- استشهادیه (شهادت دو نفر عاقل و بالغ که از وضع معیشت زوج مطلع‌اند)؛
- دادنامۀ محکومیت مهریه؛
- لیست اموال مدعی اعسار؛
- دادخواستاعسار از پرداختمحکوم به.
از زمان ابلاغ اجرائیه تا یک ماه پس از آن مرد فرصت دارد که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه ارائه کند. اگر در این مدت دادخواست را تسلیم نکند، زن می‌تواند حکم جلب مرد را از دادگاه بگیرد.
زوج باید مدارک لازم را به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ببرد و درخواست اعسار از مهریه را ثبت کند. طی دو روز پس از وصول دادخواست، پرونده به نظر قاضی می‌رسد. در صورتی که قاضی لازم بداند شهود می‌بایست در دادگاه به صورت حضوری شهادت بدهند ممکن هم هست که دادگاه نیازی به شهادت حضوری شاهدان نبیند. این مسئله با تشخیص قاضی است.
شرایط قسط‌بندی مهریه
واقعیت این است که قانون خاصی برای نحوۀ تعیین میزان اقساطی که باید پرداخت شود وجود ندارد. برای این امر قاضی رسیدگی کنندۀ پرونده میزان پیش پرداخت مهریه را با توجه به درآمد و توانایی مالی زوج و دفاعیات زوجه تعیین می‌کند. بر این اساس میزان پیش پرداخت مهریه برای همه یکسان نیست و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
درآمد زوج، اموال زوج و میزان مهریه ملاک‌های اصلی در تعیین اقساط و پیش پرداخت مهریه است. در کل تعیین کنندۀ نهایی قاضی پرونده است که با در نظر گرفتن شرایط و با توجه به قیمت سکه هر چندماه یک سکه را برای قسط تعیین می‌کند و بین سه تا ده سکه را پیش پرداخت مهریه قرار می‌دهد.
پس از آنکه دادگاه درخواست زوج را تأیید کرد، مهریه را قسط‌بندی می‌کند و زوج در زمان‌هایی که برایش تعیین شده متعهد به پرداخت اقساط می‌شود. گفتنی است که اگر مرد از بابت مهریه چه از طرف دادگاه چه از طریق اجرای ثبت ممنوع‌الخروج شده باشد، پس از اثبات اعسار می‌تواند این دستور را رفع کند.
قانون 110 سکه مهریه چیست؟
بسیاری بر این باورند که تعداد سکه‌های مهریه هر تعدادی باشد اهمیتی ندارد و طبق قانون زوج فقط 110 سکه را می‌پردازد؛ در حالی که این باور اشتباه است. اگر زوج توان مالی داشته باشد می‌بایست همه را پرداخت کند.
اگر درخواست اعسار زوج پذیرفته نشود طبق مادۀ 22 قانون حمایت خانواده فقط تا 110 سکه تمام بهار آزادی حال چه به صورت نقدی چه به صورت معادل آن امکان جلب زوج برای زوجه وجود دارد و زوج با پرداخت این مبلغ به صورت نقدی یا اقساطی آزاد می‌شود. اگر مهریه بیش از 110 سکه باشد برای باقی مهریه امکان جلب وجود ندارد ولی اگر زوج اموالی داشته باشد، حتی در آینده می‌توان آن اموال را توقیف کرد.
در واقع اگر میزان مهریه بیش از 110 سکه باشد پرداخت آن مشروط به توان مالی زوج خواهد بود. یعنی ابتدا 110 سکه را پرداخت می‌کند سپس دادگاه به بررسی تمکن مالی زوج می‌پردازد و مطابق آن تصمیم می‌گیرد.
