انوع وکالت : با تخصصی شدن امور افراد کارهای خود را به طور کلی یا جزئی به اشخاص دیگری می‌سپارند که اصطلاحاً گفته می‌شود، شخصی به دیگری وکالت داده است. برای سپردن تمام یا بخشی از امور به شخص دیگری می‌توان از عقد وکالت استفاده نمود و در این راستا فردی که وکالت گرفته می‌تواند وکیل دادگستری و یا شخص عادی باشد. عقد وکالت به دو صورت وکالت ساده و وکالت بلاعزل صورت می‌گیرد که در ادامه مقاله به شرح آن می‌پردازیم.
وکالت بلاعزل
وکالت معامله‌ای است که هر یک از طرفین، هر زمانی که بخواهند می‌توانند آن را به صورت یک جانبه فسخ نمایند. تنها زمانی امکان‌پذیر نخواهد بود که در هنگام عقد این موضوع به عنوان شرط ذکر شده باشد.
به عنوان مثال اگر در عقد ازدواج، مرد و زن به یکدیگر وکالت در خرید خانه را بدهند، هیچ کدام نمی‌توانند آن را به صورت یک جانبه بر هم بزنند. بنابراین در این صورت وکالت بلاعزل انجام شده است. در صورتی که اگر در شرایط عادی، زن و مرد وکالت فروش خانه را منعقد نمایند، هرکدام بدون رضایت فرد مقابل می‌توانند نسبت به فسخ آن اقدام کنند.
توجه داشته باشید که اگر می‌خواهید، اختیار فسخ قرارداد وکالت را از دست ندهید نباید به وکیل وکالت بلاعزل بدهید.
وکالت چیست؟
وکالت در معنای ساده یعنی سپردن و تفویض کار به شخصی دیگر است. در معنای حقوقی نیز وکالت به نوعی عقد گفته می‌شود که بر اساس آن، شخصی، فردی دیگر را برای انجام اموری نایب خود می‌کند. به فرد وکالت دهنده موکل و کسی که وکالت به او اعطا می‌گردد وکیل می‌گویند.
با انعقاد وکالت همچون سایر عقود دیگر، طرفین نسبت به یکدیگر دارای حقوق و مسئولیت بوده و تعهداتی در برابر یکدیگر خواهند داشت. وکالت در واقع همان موضوعی است که مورد توافق طرفین قرار گرفته و وکیل باید نسبت به انجام آن بپردازد.
شرایط عقد وکالت
در هنگام عقد وکالت، در واقع وکیل جانشین موکل می‌شود و اموری که باید توسط موکل انجام می‌شد، بر عهده وکیل قرار می‌گیرد و با انجام کار توسط وکیل، دیگر نیازی به حضور موکل نیست انگار که موکل خود آن کار را انجام داده است.
توجه داشته باشید که طرفین عقد وکالت هر دو باید وکالت را قبول کنند، یعنی یک نفر نمی‌تواند، طرف مقابل را بدون رضایت او وکیل خود نماید.
انواع وکالت
همان‌طور که در ابتدا مقاله گفته شد، وکیل می‌تواند قسمتی از کار و یا تمام آن را برعهده بگیرد که در این خصوص عقد وکالت را به انواع مطلق و یا مقید تقسیم می‌کنند.
وکالت مطلق
اگر که عقد وکالت به‌طورکلی به وکیل واگذار شود اصطلاحاً به آن عقد مطلق گفته می‌شود.
وکالت مقید
اگر که موکل بخشی از کارها را در خصوص موضوع مقید به وکیل بسپارد، عقد مقید و خاص در نظر گرفته شده و وکیل تنها مجاز است که در محدوده مشخص شده فعالیت نماید.
از طرفی دیگر مواردی از وکالت را می‌توان به دو صورت قضایی و یا غیر قضایی در نظر گرفت. برای مثال پدری را در نظر بگیرید که از فرزند خود می‌خواهد بخشی از امور اداری خود را انجام دهد، بنابراین لزومی ندارد که فرزند او حتماً وکیل دادگستری باشد.
وکالت غیر قضایی
اگر شخصی، تمام یا بخشی از امور اداری خود را به فرد دیگری بسپارد تا پیگیر کند، وکالت وی از نوع اداری بوده که به صورت رسمی در دفاتر اسناد رسمی ثبت می‌گردد.
وکالت قضایی
در خصوص انجام اموری که به دانش و تخصص کافی برای انجام آنها نیاز است، وکیل دادگستری مورد نظر را به دادگاه معرفی می‌نمایند.
وکالت نامه
در واقع وکالت نامه همان سندی است که در آن توافقات طرفین درج می‌گردد و در آن موضوع انجام کار و اختیارات وکیل مشخص شده است. برای این که وکالت نامه رسمی باشد، باید توسط طرفین در دفتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت گردد.
توجه داشته باشید که وکیل صرفاً در مواردی که در وکالت نامه درج شده است می‌تواند عمل نماید، در غیر این صورت در برابر موکل مسئول خواهد بود. علاوه بر آن دقت نمایید که مدت عقد نیز باید در وکالت نامه ذکر گردد.
اختیارات وکیل و موکل در برابر یکدیگر
وکیل مطابق با مواردی که در وکالت نامه ذکر شده است، نسبت به موکل مسئولیت و به همان اندازه اختیار عمل دارد، اما این موضوع به این معنا نیست که موکل با تنظیم قرارداد، حقوق و اختیارات خود را از دست می‌دهد. بدین صورت که در همان کاری که به وکیل محول نموده، می‌تواند شخصاً اقدام کند ولی اگر نسبت به انجام عملی می‌خواهد اقدام نماید، باید آن موضوع را به وکیل اطلاع دهد. بنابراین اگر وکیل اقدام به انجام مورد وکالت پس از اقدام موکل نماید، عمل او باطل می‌گردد زیرا قرارداد وکالت میان آنها باطل شده است.
به عنوان مثال در صورتی که موکل، وکالت فروش مالی را به وکیل داده باشد و در طول مدت قرارداد، خود موکل مال را بفروشد و این موضوع را به وکیل اطلاع دهد و هم‌زمان وکیل نیز مال را به فروش برساند، وکیل مرتکب به فروش مال غیر شده و عمل او باطل می‌گردد.
وکالت کاری
یکی از رایج‌ترین اقسام وکالت، وکالت کاری می‌باشد که بر اساس آن شخصی به شخص دیگر وکالت می‌دهد تا کاری را برای او انجام دهد.
وکالت نامه کاری در واقع یک نوع قرارداد است که میان طرفین منعقد می‌گردد. با توجه به اینکه در وکالت کاری، اختیار انجام امور اداری به وکیل سپرده می‌شود بنابراین حق تصرف در اموال ذکر شده در قرارداد را ندارد. وکالت کاری در اموری چون خرید و فروش، اجاره، پیگیری امور و … به وکیل داده می‌شود.
وکالت کاری و وکالت دادگستری در مقابل یکدیگر قرار دارند، به صورتی که در وکالت کاری، موکل می‌تواند به کسی که دارای پروانه وکالت نیست، وکالت دهد که کاری را برای او انجام دهد در حالی که برای وکالت دادگستری وکیل حتماً باید پروانه وکالت داشته باشد.
وکالت نامه کاری
وکالت نامه کاری برای سپردن کاری به شخص دیگر در قالب وکالت کاری انجام می‌گردد. در تنظیم وکالت نامه، وکالت کاری اموری را که نیاز دارید در وکالت نامه کاری ذکر می‌شود، تا وکیل نسبت به انجام آنها اقدام نماید.
این وکالت نامه نشان دهنده تعهدات و وظایف هر دو طرف نسبت به همدیگر است که اهداف، قرارداد را مشخص می‌نماید.
