زندان و مهریه

مجلس در پی تغییر قانون مهریه است تا مهریه زندان نداشته باشد، این طرح هنوز به تصویب مجلس نرسیده است مَهریه به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح اسلامی به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود مَهریه واژه‌ی عربی و کابین واژه‌ای فارسی است.

مهریه و شرایط آن

مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، چیزی را به زنش می‌دهد که نشان‌دهنده قصد او برای نکاح باشد و در اصطلاح مَهریه یا کابین یا صداق نامیده می‌شود. این هدیه و بخشش که از طرف مرد انجام می‌شود، امروزه به هدف پایبندی به زندگی مشترک و ارتباط زناشویی یا ضامنی برای حق طلاق زن درآمده است.

در آموزه‌های دینی برای مَهریه، مقدار معینی تعیین نشده‌است. همچنین در نوع مهریه نیز محدودیتی وجود ندارد و هر چیزی که ارزش مالی داشته باشد، می‌تواند مَهریه قرار گیرد؛مانند طلا، نقره، پول‌های رایج، لوازم زندگی، یا حتی آموزش قرآن یا آموزش علم یا مهارتی ویژه چرا که برای آموزش نیز می‌توان ارزش مالی تعیین کرد. در صدر اسلام مَهریه از قسمتی از اموال موجود مرد پرداخت می‌شد.

مَهریه در ایران

در بسیاری از اوقات، مهریه دختران مسلمان ایرانی بر مبنای سکه‌های طلا تعیین می‌شود. از سالِ تولد دختر گرفته تا شمار ائمه (چهارده معصوم) یا سوره‌های قرآن به عنوان تعداد سکه‌های مهریه دختران بریده می‌شود.
بر اساس تحقیقی در سال ۱۳۸۷ در مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه از بیش از ۱۲۰۰ زن و مرد متأهل بین ۱۸ تا ۴۰ سال در حدود ۱۲ استان ایران نشان داده. که میانگین مَهریه به اعلام زنان ۳۵۰ سکه طلا و به اعلام مردان ۲۶۰ سکه طلا است.
این پژوهش از رشد سریع میانگین مَهریه در دهه ۸۰ حکایت داشته. به‌طوری‌که در عرض ۵ سال از میانگین ۳۰۰ سکه به ۴۵۰ سکه طلا رسیده‌است. البته مهریه‌هایی با مبنای ۱۲۴۰۰۰ سکه طلا هم دیده شده‌است.
در ایران برخی از مردان به علت ناتوانی در پرداخت مَهریه زندانی می‌شدند. اما بنا بر قانون حمایت از خانواده ۱۳۹۱ که در اسفند ۹۳ اجرایی شد. ناتوانی در پرداخت مَهریه‌های بالای ۱۱۰ سکه، مشمول زندان رفتن مرد نمی‌شود و زندانی شدن مرد با توافق طرفین و قسط‌بندی مَهریه حذف می‌شود.
همچنین در سال ۱۳۹۰ دیوان‌عالی کشور در رای وحدت رویه‌ای شماره ۷۲۲ پذیرش دادخواست اعسار به شکل دعوای تقابل را هم پذیرفت. که به موجب آن فرایند رسیدگی به اعسار به شدت تسریع یافته و امکان صدور دستور بازداشت بسیار کاهش پیدا کرد. منتقدان اشکالاتی از قبیل امکان دور زدن قانون، تضعیف ضمانت اجرایی و قانونی مَهریه، پنهان‌کاری و مخفی کردن اموال را بر این فرایند وارد کرده‌اند.

حذف کامل زندان مهریه
در همین ارتباط ابوالفضل ابوترابی، نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی گفت:طرح اصلاح قانون مهریه در کمیسیون قضائی مجلس تصویب و جمع‌بندی شد و در نوبت رسیدگی در صحن قرار دارد.
وی با بیان اینکه طرح اصلاح قانون مهریه سی‌وششمین دستور کار صحن مجلس است، افزود: ما بنا داریم تا با جمع‌آوری امضا از نمایندگان درخواست رسیدگی خارج از دستور به این صحن را مطرح و به هیئت رئیسه تقدیم کنیم تا این طرح خارج از نوبت در صحن مورد رسیدگی قرار گیرد.

قانون جدید دریافت مهریه چگونه است؟

نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد:

با مصوبه کمیسیون قضائی در جریان بررسی طرح اصلاح قانون مهریه، حبس‌زدایی و قضازدایی صورت گرفته. مرد‌ها دیگر به خاطر مهریه حبس نمی‌شوند. بانوان نیز برای به اجرا گذاشتن مهریه خود دیگر مجبور به طی کردن مراحل دادرسی نیستند.
ابوترابی خاطرنشان کرد:بر اساس این مصوبه کمیسیون قضائی مجلس در مورد مهریه اگر خانمی بخواهد مهریه خود به اجرا بگذارد. بدون طی کردن مراحل دادرسی و با مراجعه به بخش اجراییات دادگاه خانواده مهریه خود را به اجرا می‌گذارد.

وی افزود:بر این اساس پس از به اجرا گذاشتن مهریه اگر مرد تمکن مالی داشته باشد. دارایی‌های وی توقیف و به عنوان مهریه در اختیار همسر وی قرارداده می‌شود. در صورتی که تمکن مالی نداشته باشد مهریه قسط‌بندی می‌شود.

ابوترابی خاطرنشان کرد:در این مصوبه  از زوج‌هایی که مهریه‌های سنگین دار حق ثبت گرفته میشود.

بر اساس این مصوبه کمیسیون قضائی برای مهریه‌های تا سقف ۱۴ سکه حق ثبتی در نظر گرفته نشده. از مهریه‌های بین ۱۴ تا ۱۰۰ سکه چهار دهم درصد قیمت سکه‌ها به عنوان حق ثبت در نظر گرفته شده است.
نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد:

طبق این مصوبه مهریه‌های بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه مشمول پرداخت ۲ درصد حق ثبت می‌شوند. مهریه‌های ۲۰۰ سکه به بالا مشمول پرداخت ۱۵درصد حق ثبت می‌شوند و زوج‌ها باید ۱۵درصد قیمت سکه‌ها را به عنوان حق ثبت پرداخت کنند.

ابوترابی خاطرنشان کرد:براساس این مصوبه کمیسیون قضائی حق ثبت مهریه از دو طرف هر یک به میزان ۵۰ درصد اخذ می‌شود. وجه حاصل از آن به صندوقی به نام صندوق تهیه جهیزیه برای افراد نیازمند که در بودجه سالانه برای آن ردیف اعتباری در نظر گرفته می‌شود، واریز خواهد شد.

قانون فعلی مطالبه مهریه چیست؟

تحول بزرگ در پرداخت و مطالبه مهریه پس از تصویب قانون جدید حمایت خانواده ایجاد شد. و آن هم در خصوص مطالبه مهریه به میزان بیشتر از ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن بود که تقریباً غیر ممکن به‌نظر می‌رسید. چرا که قبل از وضع رای وحدت رویه شرایط اینگونه بود که مردان بدهکار مهریه تا صدور رای قطعی دادگاه می‌بایست در حبس باشند. بعد از صدور رای می‌توانستند در مورد اعسار خود در دادگاه اقدام کنند.
اما هم اکنون مردان مدعی اعسار می‌توانند طی زمانی که دادگاه به پرونده مهریه رسیدگی می‌کند. تقاضای اعسارشان مورد بررسی واقع شود بدون آنکه مدتی را در حبس سپری کنند.

ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده

مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب اسفند ۹۱:

هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد. وصول آن مشمول مقررات ماده ۲ قانون اجرای محکومیت‌های مالی است.
چنانچه مهریه بیش از این میزان باشد در خصوص مازاد فقط ملائت و توانایی مالی زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.
و مطابق ماده ۳ قانون جدید نحوه اجرای محکومیت‌های مالی:

• اگر استیفای مهریه از طریق مذکور در این قانون ممکن نشود زوج به تقاضای زوجه تا زمان اجرای حکم یا پذیرفته شدن ادعای اعسار او یا جلب رضایت زوجه حبس می‌شود.

زمان دادخواست اعسار از مهریه

بعد از قطعی شدن حکم به پرداخت مهریه و صدور اجراییه، زوج ظرف مدت یک ماه فرصت دارد که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه کند. نکته اینجاست که در صورتی که طی مدت تعیین شده، دادخواست اعسار تقدیم دادگاه شود امکان جلب تا پایان مشخص شدن تکلیف قطعی دادگاه در خصوص اعسار مهریه وجود ندارد. ولی اگر حکم اعسار زوج قطعی شود و وی اقساط مهریه یا پیش پرداخت را نپردازد امکان جلب وی وجود دارد.
همچنین اگر زن مالی را از همسرش توقیف کرده باشد. تا پایان مزایده و مشخص شدن تکلیف مال مرد توقیف برای مازاد مهریه از ۱۱۰ سکه حکم جلب صادر نمی‌کنند.
نتیجه مهمی که از قانون جدید می‌توان گرفت این است که:

در صورت بیشتر بودن مهریه از ۱۱۰ سکه یا معادل آن ابتدا باید ۱۱۰ سکه پرداخت گردد و مازاد بر آن ضمانت اجرایی کیفری ندارد.

راه‌های فعلی مطالبه مهریه

بر اساس مقررات و رویه‌های قانونی، زن می‌تواند با استفاده از دو روش مهریه‌اش را مطالبه کند.مهریه یکی از حقوقی است که در عقد ازدواج برای زن یا زوجه برقرار گردیده است. در سند ازدواج یا نکاحیه قید می‌گردد در دو یا سه دهه قبل که ارزش پول دارای ثبات نسبی بود. مهریه بصورت وجه رایج یا همان ریال تعیین می‌گردید ولیکن در حال حاضر مهریه بیشتر بصورت طلا از نوع سکه طلا تعیین می‌گردد.
قانونگذار در قانون مدنی می‌گوید که به محض وقوع عقد نکاح یا ازدواج. زن مالک تمام مهریه می‌گردد و حق مطالبه آن را دارد.
در خصوص نحوه مطالبه مهریه نیز دو راه متصور است؛

ابتدا اینکه از طریق اداره اجرای اسنادرسمی امکان مطالبه مهریه وجود دارد. بدین صورت که زن یا زوجه می‌تواند با ارائه سند نکاحیه تقاضای صدور اجرائیه برای وصول مهریه را بنماید. اداره ذکور از نهاد‌های ذیربط از جمله اداره ثبت و اسناد و املاک بانک مرکزی، پلیس راهنمایی و رانندگی استعلام می‌نماید. چنانچه اموالی به نام شوهر وجود داشته باشد در راستای صدور اجرائیه بازداشت گردد.

راه دیگر این است که زن دادخواست مهریه را تقدیم دادگاه خانواده نماید و ضمن مطالبه مهریه. درخواست صدور قرار تأمین خواسته جهت توقیف اموال شوهر را بنماید. در این صورت دادگاه قبل از رسیدگی به دعوای مهریه مستند به سند ازدواج قرار تأمین خواسته صادر می‌نماید. در راستای اجرای قرار مذکور چنانچه شوهر اموالی داشته باشد توقیف می‌گردد.
سپس بعد از صدور حکم به پرداخت مهریه زن می‌تواند طلب خود از بابت مهریه را از محل توقیف اموال شوهر برداشت نماید. البته لازم به ذکر است چنانچه زن بخواهد قبل از برقراری رابطه زناشوئی طلاق بگیرد حق مطالبه بیش از نصف مهریه را ندارد.

۱. مطالبه مهریه از طریق دادگاه

زن با مراجعه به دادگاه خانواده دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم می‌کند. این امر نیازمند رسیدگی در دادگاه و صدور حکم مبنی بر پرداخت مهریه است.
همچنین زن می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست اصلی از دادگاه در قالب دادخواست. قرار تأمین خواسته تقاضا کند که اموال شوهر بدون اطلاع او توقیف شود.

۲. مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت

در این روش زن به جای دادگاه به اجرای ثبت مراجعه می‌کند. این روش برای کسانی که به سرعت قصد ممنوع الخروج کردن زوج را داشته باشند. در مواردی که زوج اموالی برای توقیف دارد روش خوبی است.فراموش نکنید که از ابتدای مرداد ماه ۹۸ دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست مطالبه مهریه را ثبت نمی‌کنند. زوجه یا وکیل او بایستی ابتداً از طریق اداره اجرای ثبت مطالبه مهریه کند.

درخواست مشاوره