تدلیس در ازدواج؛ از تعریف تا حق فسخ نکاح و مهریه

تفاوت طلاق و فسخ نکاح

باید توجه داشت که طلاق و فسخ هرچند که در ظاهر شبیه به یکدیگر هستند ولی در مبانی حقوقی میان فسخ نکاح و طلاق تفاوت‌هایی وجود دارد که به شرح زیر می‌باشد:
در فسخ نکاح، نیازی به رعایت اصول و تشریفات طلاق نیست و تنها با اراده صاحب فسخ انجام می‌گردد. ولی در طلاق باید تشریفات و صیغه طلاق در حضور حداقل دو مرد عادل انجام گیرد. برای صحیح بودن رویه طلاق باید یک سری شرایط خاص در زن وجود داشته باشد که در فسخ نکاح لزومی برای وجود این شرایط نخواهد بود. برای مثال طلاق زن در دوره عادت زنانگی یا در حال نفاس صحیح نمی‌باشد اما فسخ در دوران عادت زنانگی و نفاس صحیح است.
زمانی که طلاق به صورت رجعی انجام می‌گردد مرد در دوران عده می‌تواند به زن رجوع نماید، ولی در فسخ امکان رجوع در هیچ فرضی وجود نداشته و اگر که نسبت به فسخ پشیمانی ایجاد گردد، طرفین چاره‌ای جز ازدواج مجدد نخواهند داشت.
در موضوع فسخ نکاح میزان مهریه نیز با طلاق متفاوت است.
در فسخ نکاح هم زن و هم مرد می‌توانند نسبت به آن عمل اقدام نمایند درحالی‌که طلاق تنها با اراده و یا به نیابت از مرد انجام می‌گیرد‌.
در صورتی که زن سه مرتبه متوالی با یک نفر ازدواج نماید و طلاق داده شود، او بر آن مرد حرام می‌گردد، مگر آن که به عقد دائم مرد دیگری درآمده و پس از وقوع نزدیکی با او طلاق، فسخ و یا فوت صورت گیرد. درحالی‌که در نکاح هیچ‌گونه حرمتی ایجاد نمی‌گردد.

آشنایی با شرایط نفوذ نکاح

برای تحقق و نفوذ نکاح شرایطی لازم بوده که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

یکی از شرایط اساسی نکاح اختلاف جنسیت می‌باشد یعنی نکاح میان دو همجنس تحقق پیدا نمی‌کند و برخلاف اخلاق حسنه می‌باشد؛ بنابراین چنین ازدواجی مطابق با ماده 975 قانون مدنی باطل می‌باشد. رضایت طرفین، اراده و یا قصد آن‌ها رکن‌های هر قراردادی از جمله نکاح می‌باشد. ازدواجی که بدون رضایت و اراده صورت گرفته باشد باطل بوده و هیچ گونه اعتباری نخواهد داشت. مطابق با ماده 1062 قانون مدنی لزوم قصد را با این عبارت بیان نموده‌اند که «نکاح واقع می‌شود به ایجاب و قبول الفاظی که صریحاً دلالت بر قصد ازدواج کند.» همان‌طور که در ماده 1062 گفته می‌شود عاقد باید عاقل و بالغ و قاصد باشد که عاقد در این ماده فردی است که برای خود عقد نکاح می‌بندد و یا به نمایندگی از دیگری انجام دهد. لذا مطابق با ماده ذکر شده قصد طرفین، از شرایط اساسی عقد نکاح است و اگر قصدی در نکاح وجود نداشته باشد و یا وجود داشته ولی اشتباه معیوب باشد در این موارد نکاح باطل و غیر‌نافذ می‌باشد.
یکی دیگر از شرایط نکاح اهلیت می‌باشد؛ یعنی باید طرفین توانایی قانونی برای عقد نکاح داشته باشند. پسر و دختر باید رشید باشند و توانایی تشخیص مصلحت خود را داشته باشند. به عبارتی دیگر عقل معاش داشته تا بتوانند که به صورت مستقل ازدواج نمایند. مطابق با فقه امامیه بلوغ دختران در 9 سالگی و در پسران 15 سالگی می‌باشد. قانون‌گذار نیز به صراحت مطابق با ماده 1041 قانون مدنی سن ازدواج برای دختر را 15 سالگی و برای پسر 18 سالگی تعیین کرده است. بنابراین در بعضی موارد استثنایی با توجه به بلوغ جنسی و جسمی پسر و دختر در صورت وجود دارد و در مصلحت به دخترانی که 13 سال تمام و پسرانی که 15 سال تمام دارند اجازه داده شده بود که به پیشنهاد و تصویب دادگاه ازدواج نمایند.